Ethereum nedir?

İkinci nesil bir blockchain

Sizin de bildiğiniz gibi Bitcoin, merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan eşler arası ödemeleri mümkün kılan ilk kripto para birimiydi. Ethereum, normalde merkezi bir aracı gerektiren uygulamalar için, merkezi olmayan ve güvenli bir işletim sistemi oluşturmak istiyor.

Ethereum, ikinci nesil bir blok zinciridir. Bir bakıma Ethereum, Bitcoin tarafından ortaya atılan fikir ve kavramları ileriye taşımıştır. Ethereum'un amacı, blok zincirleri için kullanım durumlarını daha ileriye taşımak ve eşler arası (P2P) ödemelerden daha fazlasını mümkün kılmaktır.

Ethereum, Bitcoin Magazine'in kurucu ortağı ve programcısı Vitalik Buterin tarafından tasarlandı. Buterin, Bitcoin'de betik dil uygulanmasını önerdikten sonra merkezi olmayan uygulamalar için yeni bir platform oluşturmaya başladı. 

Buterin, “Yeni Nesil Akıllı Sözleşme ve Merkezi Olmayan Uygulama Platformu” başlığı altında bir whitepaper’da, Ethereum'un temelinde yatan kavramları özetledi. Geliştirme ise 2014'ün başlarında başladı ve Temmuz ile Ağustos 2014 tarihleri arasında gerçekleşen bir ICO tarafından finanse edildi.

Bu süre zarfında Vitalik Buterin, kripto dünyasındaki en önemli figürlerden biri haline geldi.

Ethereum bir bakıma, Bitcoin tarafından ortaya atılan fikir ve kavramları ileriye taşıdı. Ethereum'un amacı, blockchain için kullanım durumlarını daha da ilerletmek ve eşler arası ödemelerden daha fazlasını mümkün kılmaktır.

“Akıllı sözleşmelerin” arkasındaki fikir nedir?

Akıllı sözleşmelerin arkasındaki fikir, ilk olarak 1996 yılında bilgisayar bilimcisi ve kriptograf Nick Szabo tarafından tanımlanmıştır. Szabo, internetteki yabancılar arasında sözleşme yapmak için güvenli bir yol sağlamak istemiştir. Bunu yaparken asıl amacı ise, geleneksel sözleşmeleri hem daha az maliyetli hem de daha güvenli hale getirmekti.

Teknik açıdan ise, neredeyse tüm kripto para sözleşmeleri akıllı sözleşme teknolojisini kullanır. Szabo’nun güvenli ve merkezi olmayan anlaşmalar vizyonunun ardından, kripto para sistemleri, tüm cüzdan sahiplerinin taraf olduğu, çok taraflı anlaşmalara dayanmaya başlamıştır.

Orijinal bağlamında bir akıllı sözleşme; bir sözleşmenin üçüncü şahıslar olmadan gerçekleştirilmesini sağlayan, performans ve müzakeresini dijital olarak doğrulamaya, uygulamaya veya kolaylaştırmaya hizmet eden bir bilgisayar protokolüdür.

Bununla birlikte, Ethereum blok zincirinde çalışan Ethereum ve DApps (merkezi olmayan uygulamalar) gibi blok zincirleri üzerindeki hesaplama mekanizmalarına da genellikle “akıllı sözleşmeler” denir.

Bu nedenle, merkezi olmayan Ethereum ağındaki bilgisayarların işlemleri kaydetmek ve akıllı sözleşmeler üretmek gibi iki işlevi vardır. Ethereum blok zincirine token uygulamak amacıyla akıllı sözleşmeler için kullanılan teknik standart ERC-20’dir.

Ethereum Kullanım Durumları

Bir kripto para ağı gibi tek bir kullanım durumu sunan diğer blok zincirlerinin aksine, Ethereum Blockchain ağı daha çok akıllı sözleşme desteği olan dağıtılmış bir işletim sistemi gibidir. Bu nedenle de Ethereum bir değil, birden fazla kullanım durumu sunar.

Bunlar:

Kripto para birimi Ether

Çoğu durumda, “Ethereum” terimine atıfta bulunmak aslında, Ethereum blok zincirinde çalışan “Ether” kripto para birimi anlamına gelmektedir. Dolayısıyla, Ether, ağın para birimidir ve Ethereum ağın kendisidir. Bu terimler, Ethereum Gas ile karıştırılmamalıdır. Gas, Ethereum ağı tarafından belirli işlemleri gerçekleştirmek için gereken hesaplama çabasını ölçmek için kullanılan birimdir.

ICO’lar ve token’lar

Ethereum, kripto alanında, İlk dijital para arzı (ICO'lar) için en önemli platformdur ve muhtemelen öyle de kalacaktır. ICO'lar ile ilgili dersimizde de bahsettiğimiz gibi, bu noktada kripto para alanındaki tüm projelerin büyük bir kısmı Ethereum ağı üzerinde çalışmaktadır.

DApp ve CryptoKitties

DApp'ler, Ethereum blok zinciri üzerine inşa edilmiştir. DApp'lerin avantajı, hesaplamanın merkezi olmamasıdır. Geliştiriciler, ağdaki bilgi işlem gücünü kullanmak için Ether ile ücretlendirilir. Ethereum ağını tek bir kurum veya otorite kontrol etmez, temel bileşenler dağıtılır. Bu nedenle, ağa saldırmak neredeyse imkansızdır ve bu da güvenilir ve merkezi olmayan uygulamalarda gelişmiş bir müşteri deneyimi sağlar.

Ethereum ağında çalışan, en iyi bilinen uygulamalardan biri de, dünyanın ilk blok zinciri oyunlarından biri olan Cryptokitties’dir. Bu oyun, kullanıcıların sanal kedileri satın almasına, satmasına, üretmesine ve toplamasına olanak tanır. Her bir CryptoKitty, değiştirilemeyen bir token (NFT) olarak temsil edilir. Oyun Ethereum'daki ERC-721 token standardını kullanır. CryptoKitties'in sahiplik yapısı, Ethereum blok zincirindeki akıllı sözleşmelerle izlenir.

Dijital Kimlik

Kimlik hırsızlığı, gizlilik ve güvenlik risklerini içeren sorunlar, her internet kullanıcısı için bir tehdit oluşturmaktadır. Benzersiz tanımlayıcılar ve kullanım kalıpları, başkalarının kişisel varlıkları veya cihazları algılamasını sağlar. Ancak, dijital kimlikler bu sorunla mücadelede yardımcı olabilir. Dijital kimliğin unsurları; kişiler, kuruluşlar veya elektronik cihazlar hakkında çevrimiçi olarak erişilebilen temel bilgileri içerir. Bu tür alanlar; kullanıcı adları, şifreler, doğum tarihleri, çevrimiçi arama faaliyetleri ve benzeri bilgilerden oluşur.

Ethereum ağı için en yıkıcı kullanım durumlarından biri, merkezi olmayan kimlik ekosistemi kavramıdır. Merkezi olmayan kimlikler (DID'ler), herhangi bir merkezi kayıt, sertifika yetkilisi veya kimlik sağlayıcısından bağımsızdır ve aracılara ihtiyaç duymadan, blok zincirinde kimliği oluşturan kişinin kontrolü altındadır.

Bir blok zinciri kimliği, kendi kendine yönetime dayanır ve sıfır güvene sahip bir veri deposuna bağlanır. Ethereum Claims Registry gibi sıfır güven veri depoları, hiçbir sisteme, kişiye veya hizmete otomatik olarak güvenilmediğini varsayan bir güvenlik konseptine dayanmaktadır. Bunun yerine, Sıfır Güven (Zero Trust) veri depoları, her veri biriminin ve her veri öznesinin verileri kontrol etmeden veya bunlara erişmeden önce doğrulanmasını sağlar ve böylece kimlik hırsızlığı riskini büyük ölçüde azaltır.

Mülkiyet hakları

Ethereum blok zincirinin bir başka kullanım durumu da uçtan uca gayrimenkul işlemleridir. Blok zincirlerinden yararlanmak; gayrimenkul alım satımı için yasal olarak bağlayıcı anlaşmalar oluştururken ve yürütürken, mühendislik süresini ve karmaşıklığını büyük ölçüde azaltır.

Ethereum blok zincirini kullanarak bir alıcı ve satıcı, üçüncü bir tarafa ihtiyaç duymadan akıllı sözleşmeler kullanarak anlaşmalarını müzakere edebilir, yönetebilir ve yürütebilir.

Henüz bilinmeyen kullanım durumları

Şu anda Ethereum ağında çalışan yaklaşık bin uygulama vardır. Bununla birlikte teknoloji, parçalanmış varlıkları; tedarik zincirlerinde ve lojistik operasyonlarında, oyunlarda, veri depolamada ve daha pek çok yerde kullanma potansiyeline sahip, henüz tüm alanlarda keşfedilmemiş ve kullanılmamış, gelecekteki çeşitli kullanım durumları yelpazesi sunmaktadır.